De boodschappentas van een locavoor
Ik krijg regelmatig de vraag of het moeilijk is om 100% Hollands te eten. Het antwoord is ‘nee’ en ‘ja’. Nee, het is helemaal niet moeilijk om groente en fruit volgens het seizoen en uit de buurt te eten. En ja, er zijn wel een aantal hele lekkere en fijne producten die in ons klimaat nou eenmaal niet kunnen groeien en we toch wel erg missen in de keuken. Denk aan citroenen, olijfolie en chocolade. Om het wat concreter te maken volgt hier een beschrijving van onze wekelijkse boodschappentas. Hoe hebben we de supermarktproducten vervangen door vers, lokaal en ‘homemade’.
Groenten: Een hoofdgerecht start meestal met de keuze voor een bepaalde groente van het seizoen. Op de groente-en fruitkalender (ook als app te downloaden) kan je per maand zien welke producten van ’t land komen in Nederland. Let wel even op of de producten niet uit de verwarmde kas komen, dit is vaak slechter voor het milieu dan importeren uit het buitenland. Wij kopen zelf meestal via de biologische webwinkel De Ekonoom. Op deze site staat naast elk product vermeld of het uit Nederland komt (NL), Noord-Nederland (Puur-NN) of het buitenland (blanko). Aan de hand van de gekozen groente zoek ik dan naar een lekker bijpassend recept. In de winter is het wat lastiger met alle kolen en knollen maar gaandeweg ontdek je ook de meer onbekende retro-groenten met ongekende smaken.
Fruit: Ons klimaat leent zich helaas niet voor een gevarieerd aanbod gedurende het gehele jaar. De zomer is geweldig met alle bessen, bramen, frambozen, aardbeien etc. maar de rest van het jaar blijft het beperkt tot appels en/of peren. In de herfst komen de appels versgeplukt van de boom en worden tijdens de winter en het vroege voorjaar bewaard in zuurstofvrije koelcellen. Je zou je kunnen afvragen of de energie van deze koelcellen wel in verhouding staan tot de transportkilometers van fruit uit Europa? Vanzelfsprekend eten we geen citrusvruchten maar om het tekort aan vitamine C te compenseren moeten we extra goed zoeken naar groente en aardappelen die de vitamine bevatten, met name spruitjes zijn kleine vitaminebommetjes of waterkers. Meer weten over vitaminen en waar het in zit? Kijk op vitamine-info.nl.
Brood: Het tarwe van de meeste bakkers in Nederland komt niet uit eigen land maar meestal uit Duitsland of verder weg. De reden hiervoor is dat we gewoonweg te weinig tarwe verbouwen om er dagelijks ons brood van te eten en daarnaast niet alle graan beschikt over de juiste bakkwaliteit. Toch zijn er in de buurt nog veel molens te vinden die lokaal graan malen zoals Molen Joeswert in Feerwerd. Om lokaal brood te kunnen eten hebben wij een broodbakmachine aangeschaft en hebben daar geen moment spijt van gehad. We weten precies wat er in ons brood zit (en vooral wat niet) en het is veel lekkerder en verser. Vrijwel niets ruikt beter dan de geur van vers gebakken brood als je wakker wordt! Lees meer over de aanschaf en het gebruik van een broodbakmachine in het artikel ‘elke ochtend vers gebakken brood‘.
Pasta en rijst: Naast aardappelen zijn in Nederland de pasta en rijst niet meer weg te denken uit de keuken. Beide producten komen vrijwel nooit uit Nederland. Omdat onze kinderen (en wie eigenlijk niet) gek zijn op pasta zijn we het zelf gaan maken. Het is iets meer werk maar wel zo lekker en leuk. Voor tips ten aanzien van de aanschaf en gebruik van een pastamachine zie het artikel ‘zelf pasta maken‘.
Vlees/vleeswaren: Buiten de supermarkt om is het vinden van lokaal vlees erg gemakkelijk. Wie kent er geen boerderij in de buurt met een paar varkens, koeien of kippen? Dit (liefst biologische) vlees is te koop via boerderijwinkels, natuurvoedingswinkels of biologische webshops. Zie ook De Groene Weg (landelijke biologische slager) en vlees van Grasvarken en Graskip van het Grasdierdorp in Drouwenerveen.
Vis: Via de viswijzer (ook als app te downloaden) kan je zoeken naar Nederlandse vissoorten die nog niet worden bedreigd. Naast het soort vis, is het van belang op welke wijze deze vis wordt gevangen. Het MSC-keurmerk geeft aan dat de vis zonder schade voor het milieu is gevangen. Voor meer info zie de website over duurzame visserij en het MSC-keurmerk. De eerste duurzaam gevangen vissoort in Nederland is de harder die onder andere wordt verkocht door De Goede Vissers. Voor meer info over verantwoorde vis zie het artikel Goede vis.
Sauzen: Potjes en zakjes met snelle sauzen en gerechten zijn erg verleidelijk als je weinig tijd hebt. De herkomst van de ingrediënten in deze potjes is vrijwel onmogelijk vast te stellen maar de kans is erg groot dat de productie en /of herkomst niet lokaal is. Daarnaast worden er vaak vage stofjes toegevoegd aan deze producten toegevoegd ten behoeve van de houdbaarheid, smaak en het uiterlijk. Zelf vers koken is de enige optie! Voor een recept van verse pastasaus zie ‘ recepten’. Kan je in de winter niet zonder dan wordt het invriezen of zelf wecken. Wij grijpen nog wel eens naar de soepen en stoofpotjes van de KSF, niet 100% lokaal maar wel natuurlijk en zeer smaakvol.
Zuivel: Niets is meer Hollands dan zuivel! Wij kiezen graag voor zuivel uit de regio en deze is meestal makkelijk te verkrijgen bij de biologische (web)winkels. In het Noorden kan je bijvoorbeeld kiezen voor de yoghurt en kwark van De Karwij uit Rolde of van WaddenMax uit Hoornhuizen.
Kaas: Er is zo veel lekkers in het Noorden dat ze met gemak de Italiaanse en Franse toppers verslaan. Proef eens de Machedoux, een super geitenkaas uit Zevenhuizen, of de blauwschimmel Lady’s Blue uit Nooitgedacht of een ‘pecorino-achtige’ schapenkaas uit Kollumerpomp. Er zijn twee kazen die ik nog niet met een Hollandse versie heb kunnen matchen: Parmezaanse kaas (Oldehoofster schapenkaas kwam in de richting) en roomkaas (die voor de cheesecake maar dan geen fabrieks-Monchoux).
Kruiden: Verse kruiden zijn vanzelfsprekend het lekkerste. Het is vrij simpel om een stukje tuin, balkon of muur vrij te maken voor een paar kruidenplantjes. Er zijn veel leuke, nieuwe soorten te krijgen zoals bij De Keukentuin. Na de zomer kan je ze gaan drogen voor een overwintervoorraad. Een aantal belangrijke, tropische, kruiden kunnen wij niet missen in de keuken zoals peper, kaneel, kruidnagel e.d. Tja, dat deed men ten tijde van de VOC al, toch?
Wijn: Nederland is geen typisch wijnland. Toch zijn er een paar zeer fraaie wijngaarden te vinden. Zie ook het artikel Nederlandse wijn. Groot nadeel is helaas de prijs, deze ligt meestal tussen de 10 en 20 euro. Men kan gewoon niet tippen aan de prijs-kwaliteitsverhouding van de meer typische wijnlanden zoals Frankrijk en Italië. Een leuk lokaal alternatief zijn de diverse landwijnen van bessen en kruiden. Een van onze favorieten is de witte aalbessenwijn van Landgoud. Lekker tijdens borreltijd of door een stoofpotje.
Zoet: Kant en klare koekjes en taart zijn net als brood en andere tarwe-produkten niet te traceren qua oorsprong. Wederom is zelf maken het enige alternatief. Gelukkig zijn er wel honderden recepten met taarten en koekjes dus leef je uit en laat de kinderen meebakken. Een van de meest simpele recepten voor snel iets bij de koffie is kruimelkoekjes met jam of je koopt kant-en-klaar de homemade toetjes en taarten van Toet op de Groningse markt.
Koffie: Kansloos als lokaal product maar een primaire levensbehoefte in een gezin met kinderen. We proberen in ieder geval te kiezen voor biologisch en een eerlijke prijs. Er staan veel bomen in het ‘fairtrade-keurmerkenbos’ maar een product met keurmerk is altijd beter dan helemaal niets. Voor thee en chocolade geldt hetzelfde principe. Meer info over keurmerken kijk op fairtrade of Utz-certified.
Broodbeleg: Helaas geen hagelslag en chocopasta maar wel frisse appel(peren)stroop, ontelbare soorten jam en zuivere honing uit het dorp. Vooral de laatste is favoriet bij onze kinderen. Verder natuurlijk kaas, vleeswaren en een zelfgemaakte eiersalade.
Boter en olie: In de keuken gebruiken wij graag olijfolie. Je raadt het al, die is niet Hollands. Boter is voor bakken en braden prima maar soms is olie gewoon prettiger. We gingen op zoek naar een Hollandse olie voor koud en warm gebruik en vonden een Hollandse ‘olijfolie’.
Conclusie: Al met al is het zeer goed mogelijk om Hollands te eten. Is het 100% Hollands? Nee, dat niet maar 75% is toch zeker goed mogelijk. De ‘problemen’ beginnen eigenlijk pas als je ‘uit eten’ gaat of zodra je om half 7 pas een supermarkt binnenstapt. Zelf vers koken kost gewoonweg meer tijd. Maar als je eenmaal de smaak te pakken hebt dan is er geen weg terug……
